(11 nov. 2022) Op een herfstige avond, voor het eerst in Athene, had ik net een onderkomen gevonden op de slaapzaal van een jeugdhotel, toen daar twee rugzaktoeristen binnenliepen en hun spullen op een paar beschikbare bedden neergooiden. Vrijwel onmiddellijk begon de ene jongeman tegen de ander te vertellen met hoeveel personen hij seks gehad had. Misschien was hij aangestoken door de internationale omgeving, mogelijk had het er iets mee te maken dat ik me als Nederlander had voorgesteld, in elk geval somde de jongen spontaan een lange lijst op van de nationaliteiten van al zijn bedpartners. De details herinner ik me niet meer, wel dat België er een speciale rol in speelde – of was hij Vlaams en kon ik zijn gesprek daardoor verstaan? – en dat het een erg lange lijst was die heel compleet werd voorgedragen. Tegen de honderd vrouwen van over de hele aardbol hadden met deze jongen het bed gedeeld, zoveel werd wel duidelijk en ook was het van groot belang om dit op hoge toon aan zijn kameraad en de rest van de aanwezigen mee te delen. Ik geloof dat hij de aantallen per land heeft genoemd, in elk geval sloot hij de zaak lachend af met de mededeling dat hij ook seks had gehad met 7 mannen (mijn schatting), enkele honden, een varken en een paard. Of was dat een ezel? Zijn vriend had er niet van terug. Hij vond het wel een tof-grappige opsomming – ongeveer zoals recent de talkshowtafelgenoten van Johan Derksen zijn bekentenis over het inbrengen van een kandelaar bij een slapende vrouw wel een goede en brutale grap vonden. Ik had er ook niet van terug, daar in die slaapzaal met al zijn stapelbedden, al vond ik het storend en opschepperig. Maar er werd van mij geen enkele reactie verlangd, alle aandacht moest bij de spreker blijven.
Ik heb de beide jongens niet meer teruggezien en gelukkig maar. Het was een vreemde start van mijn vakantie; later die avond zat ik in een toeristisch restaurant bij een Grieks folkloristische show, waar een oudere man tafels optilde met zijn tanden – nog iets wat ik nooit eerder had meegemaakt. Want een beetje opscheppen over seks en het aantal bedpartners, dat kende ik wel. Uit James Bondfilms en alle aanverwante variaties, die het machopatroon hoog houden. Of uit boeken: ‘Ik Jan Cremer’ en het ‘erotisch kapitalisme’ van Harry Mulisch in zijn jonge jaren. Dichterbij huis waren er de opgewonden verhalen van vriendjes, in de kleedkamer van voetbal of tafeltennis. Jongens onder elkaar hebben het al snel over seks. Maar zulke bekentenissen werden gewoonlijk gedaan in een intiemere omgeving en op een zachtere toon, als ging het om een waardevol geheim. Het ongegeneerd openbaar rondroepen van de eigen seksuele prestaties tegenover beide geslachten aangevuld met dieren, dat kende ik eigenlijk niet. En ik heb het sindsdien ook nooit meer op deze manier live meegemaakt.
Zulke openbare sekssnoeverij, gebracht als een goede grap waar vooral om gelachen moet worden, is eigenlijk vrij akelig. Nog afgezien van het betrekken van dieren en de minachting voor de mensen (fictief of echt) die eruit spreekt, het was natuurlijk vooral een kleine machtsdemonstratie daar op die slaapzaal. Zo hard spreken dat ik en andere aanwezigen er wel naar moesten luisteren, (vaag herinner ik me een andere gast die het hoofdschuddend aanhoorde en een blik van verstandhouding met me wisselde), zeer persoonlijke intimiteit opdringen aan een stel onbekenden en hen daarmee uitdagen. Er bestaan ook puur verbale ongewenste intimiteiten. De bevrediging voor de aanstichter bestaat erin dat de ander(en) zich zullen schikken en de onfatsoenlijke vieze praatjes stilletjes blijven aanhoren, in de hoop dat het snel zal stoppen. De spreker verkrijgt een tijdelijke (semi-seksuele) macht en verlustigt zich daarin.
Destijds was ik vooral verbaasd en had geen tijd om de machtsconsequenties te overdenken. Opscheppen over seks ging mij zelf slecht af, nog steeds trouwens. Net als het geval is bij de meeste van mijn manlijke vrienden en kennissen. Ik vind seks geen onderwerp om over op te scheppen. Dat is iets spannends en moois (hopelijk, echt niet altijd) om te beleven, maar niet om uitgebreid met anderen die er niet bij waren te bespreken. Ik vind het een soort geheim wat er precies gebeurd is tussen jou en je bedpartner, en wie wat allemaal wel of niet deed. Het schijnt dat dit zwijgen over seks ook een typisch manlijke eigenschap is, mogelijk zelfs alleen behorend bij de oudere generatie. En natuurlijk vertel(de) je elkaar wel eens over iets bijzonders dat in bed gepasseerd was, bijvoorbeeld dat het onverwacht lang doorging of juist dat de ander spontaan in slaap viel. Maar kort, als aanduiding. Dat is nogal wat anders dan erover opscheppen, en zeker dan openbaar opscheppen.
Je kan mijn ‘Atheense ervaring’ natuurlijk wegzetten als het zoveelste voorbeeld van een typisch manlijke gedragsvorm. Opscheppermacho’s waren er ook nog aan het eind van de ‘bevrijde’ jaren zeventig; ze waren er altijd al en ze zijn er nog steeds. Maar niet zo veel later maakte ik ook de vrouwelijke variant mee.
Ik ging in die tijd af en toe, als ik genoeg geld had, naar de prachtige sauna Deco aan de Herengracht. Ruim, rustig, ingericht met fraai art deco meubilair en een al even fraai uitgerust zwembad – alle stadia van sauna, Turks bad en relaxen waren er een groot genoegen. Op zo’n stille middag zaten er in de hete sauna ineens twee jonge vrouwen met modieuze, glimmende bikinibroekjes aan. Dat was toen, daar, compleet ongebruikelijk; in deze gemengde sauna zat iedereen geheel naakt te zweten, mannen en vrouwen door elkaar. De dames waren ook opvallend mooi en verzorgd, wie weet waren het fotomodellen? In elk geval wisten ze hoe ze de aandacht moesten trekken.
Bij het afdrogen in de kleedkamer zag ik ze terug. Terwijl ik aan de ene kant van de langwerpige ruimte met mijn handdoek in de weer was, stonden de blondines aan de andere kant uitgebreid hun haren te föhnen. Ik geloof dat ze hierbij ook de broekjes hadden uitgetrokken. Intussen vertelde de een de ander nauwkeurig over haar recente bedavontuur met een grote kerel. Meer concreet ging het erom hoe ze het liefst genomen wilde worden. Dat moest van achteren gebeuren, maar niet zomaar, nee, op een nogal specifieke manier: hij moest er schuin in gestoken worden, dan omhoog en dan kon het loos gaan. Dus niet anders, recht of zo, of plat, nee, zij deed haar kont naar achteren en dan moest de (grote) man in kwestie het volgens deze aanwijzingen verrichten. Want dat was gewoon het allerlekkerst.
Dit werd niet lacherig verteld, en ook niet zo opgevat. Het was nuchtere, zakelijke informatie met een nogal dwingende ondertoon. Zo wilde zij geneukt worden door een grote kerel en niet anders. Het werd ook niet besmuikt besproken als iets intiems, maar openlijk en luid, als ging het over shampoo en wat je daar allemaal verkeerd mee kon doen. Ik – een man, geen grote kerel, wel naakt – stond aan het andere eind van die kleedkamer en kon niet veel anders dan de informatie aanhoren. Of ze hetzelfde gesprek ook zo hadden gevoerd als er daar net twee grote naakte roeiers bezig waren geweest zichzelf af te drogen – ik vraag het me af. Het was een kleine machtsdemonstratie, deze provocerende seks opschepperij, en een beetje in de hoek gezet heb ik me daar echt wel gevoeld. Maar iets in de houding van de slanke schoonheden zei me dat ik echt niet hoefde te proberen om me via een grapje met hun thema te bemoeien. As if…!
Seks heeft behalve met macht ook veel met schaamte te maken, voor mijn generatie wel in elk geval. De sauna-modellen waren die schaamte voorbij en lieten dat goed merken. Overigens nam ik de blonde schoonheid een stuk serieuzer met haar opvatting over het inschuiven van de penis, dan de manlijke toerist in Athene met zijn opsomming van bedpartners. Een confrontatie van de beide opscheppers had misschien een aardige scène kunnen opleveren, of waarschijnlijker: het totale leeglopen van de opschepperman. Maar dat bedenk ik nu pas. Want dit gebeurde allemaal veertig jaar geleden.
Ik haal het op omdat toen al, juist in die tijd, vrouwelijke bevrijding zo’n grote rol speelde. Ook seksuele bevrijding. En dat seks als machtsmiddel ook toen al uitgeprobeerd werd, óók door vrouwen. Of het praten over seks, als machtsmiddel. Waarbij ook wel eens een grens werd overschreden. De nadruk ligt tegenwoordig zozeer op alle ongewenste, praktisch-seksuele grensoverschrijding, en zozeer op de (hetero)man als overschrijdende partij, dat we bijna vergeten dat seks zelf één grote, intense grensoverschrijding behelst. Dat het de overschrijding in wijde zin is die er de prikkel van uitmaakt. En dat dit geldt voor beide geslachten (traditionele indeling), zo goed als voor allen met een andere seksuele identiteit.
Nee, dat is geen pleidooi voor misbruik of dwang, natuurlijk niet. Ik bepleit om onder ogen te blijven zien dat van twee kanten verlangd en gestreefd kan worden naar fysieke intimiteit, en de (vrijwillige) grensoverschrijding die erbij hoort. Als de maatschappelijke tradities, verboden en dwangbuizen eenmaal wegvallen, zijn mannen en vrouwen daarin niet zo verschillend, denk ik. En ze kunnen er allebei over opscheppen. Alhoewel. Eén belangrijk onderscheid komt wel naar voren uit deze ervaringsvoorbeelden: de man had het over kwantiteit, de vrouw over kwaliteit – toch weer een opmerkelijk verschil.