Duitse Berichten 13 – Mag een demonstrant gefilmd worden?

geplaatst in: Duitsland, Maatschappij, Politiek | 0

(22 aug 2018)  De wereld wordt steeds absurder. Een straatdemonstrant die niet gefilmd wil worden doet aangifte tegen een cameraman. En de politie neemt de aangifte daadwerkelijk op, is eindeloos bezig om personalia te verzamelen en maakt zo de cameraploeg het werken onmogelijk.

Even de context: dit speelt in Sachsen, Duitsland. Bondskanselier Angela Merkel bezoekt de deelstaat op dienstreis. Bij een ontvangst in een lokale fabriek is alles nog koek en ei, maar op straat in de hoofdstad Dresden verzamelt zich de inmiddels gebruikelijke schreeuwende oppositie. Een paar honderd man komt bijeen voor het gebouw waar Merkel een bespreking heeft met partijgenoten, ‘Merkel moet weg’ is nog de meest gematigde van hun uitlatingen. Nieuw is slechts dat de organisatie voor het eerst broederlijk in handen ligt van (straatbeweging) Pegida en (politieke partij) AfD; een verbond dat er natuurlijk al jaren aan zat te komen.

Een reportageploeg van het ZDF, de tweede nationale Duitse zender, begeleidt dit bezoek en filmt ook de tegendemonstranten op weg naar hun standplaats. Dat bevalt niet bij één van hen, een grote dikke man met een hoedje in de kleuren van de Duitse nationale vlag. Eerst roept hij hard Lügenpresse tegen de cameraploeg. Dan maakt hij zich los uit het groepje en schreeuwt de cameraman toe om te stoppen met hem te filmen. Want hij begaat daarmee een ‘Straftat’ (geen overtreding, maar een misdrijf), aldus de man die steeds bozer wordt. ‘U komt nu mee naar de politie’ zegt hij dreigend en vol overtuiging, terwijl een stem buiten beeld zich nog verontwaardigd verdedigt. Maar vervolgens staat de cameraploeg inderdaad bij de politie, gekleed in gevechtsuitrusting; de dikke man is weg, de politie is bezig de gegevens  van de journalisten op te nemen. De interviewer – Arndt Ginzel, een bekroonde journalist van het kritische magazine Frontal 21 – protesteert luidkeels tegen deze behandeling, maar krijgt slechts de opdracht de camera uit te zetten. Het gaat hier om een ‘politiemaatregel’ en als hij vraagt waar ze eigenlijk van verdacht worden… zwijgt de agent, alsof dat helemaal niet gezegd hoeft te worden.

Het bijbehorende korte filmpje zorgt al een paar dagen voor opschudding in de pers, zeker nadat een aantal hoge bestuurders waaronder Sachsens minister-president Kretschmer, zich recht achter het politieoptreden heeft geschaard. Er was immers aangifte gedaan door de demonstrant, daarna deed de ZDF-journalist een tegenaangifte en dus moest de politie eerst alle personalia opnemen. Waarom ze daar drie kwartier over deden (was Merkel intussen al vertrokken?) en waarom ze niet konden melden om welke overtreding/misdrijf het eigenlijk ging blijft onbeantwoord. Intussen staat de verdenking levensgroot in de kamer: de politie heeft de journalisten in hun werk belet en zich daarmee laten kennen als handlanger van Pegida/Afd. De persvrijheid wordt bedreigd. Klopt niets van, bezweert de ene CDU-politicus na de andere, doodsbenauwd om nog meer stemmers kwijt te raken aan de groeiende AfD: de agenten doen juist enorm hun best om ieders rechten te waarborgen en we moeten vooral geen te snelle conclusies trekken. De politie heeft een hoge status in dit land en wie het waagt haar te bekritiseren moet op z’n tellen passen.

Maar de kern ligt eigenlijk ergens anders. Het is volslagen absurd als demonstranten ertegen protesteren dat ze gefilmd worden. Daarvoor zijn ze nu juist hun politieke mening aan het uiten op de openbare weg (en dus niet thuis op de bank, of in hun stamkroeg) – om gezien en gehoord te worden. Om indruk te maken. De man was ongetwijfeld kwaad dat hij gefilmd werd door het zo verfoeide ZDF  – dat is immers linkse verslaggeving die alleen maar leugens verspreidt over de multiculturele samenleving – en leefde zijn woede uit. Een medestander van hem slaat naar de camera, zoals we dat ook vaak zien bij veel gewelddadiger betogingen, bijvoorbeeld in Rusland. Waarom slaan zulke demonstranten eigenlijk naar camera’s en verslaggevers? Natuurlijk verraden ze daarmee hun eigen ondemocratische, gewelddadige kant. Maar meer nog verraden ze dat ze zich betrapt voelen, alsof ze zelf vinden dat ze iets doen wat eigenlijk niet mag of hoort. Waarom zouden ze eigenlijk niet trots zijn op hun politieke mening en daar rond voor uitkomen, als ze toch ook bereid zijn om er op straat voor te demonstreren? Zoals de Amerikaanse mannen die zich vorig jaar lieten filmen door embedded verslaggever Elle Reeve, voor een docu over de white supremacy-beweging. IJzingwekkend maar open. De schaamte voorbij. De Duitse demonstrant is duidelijk nog niet zover. Hij voelt zich betrapt en reageert door de boodschapper te beschuldigen. En de politie, in een zucht om toch maar spic en span neutraal te blijven in de loopgravenoorlog tussen conservatief en progressief (die maar één echt onderwerp heeft: de komst van vreemdelingen), glipt in de rol van het neutrale ambtenaartje dat de aangifte van iedere idioot correct opneemt, omdat ze nu eenmaal ‘haar werk moet doen’.

Ja, maar ken je wetgeving dan tenminste! Natuurlijk mogen demonstranten op straat gefilmd worden! De Duitse wet kent slechts de beperking dat er niet onnodig op aparte individuen mag worden ingegaan. Maar daar heeft deze dreiger het zelf naar gemaakt, door uit de groep te stappen en alle aandacht op zichzelf te vestigen – zo bevestigen alle geraadpleegde juridische experts. (Later blijkt er nog één, aantoonbaar valse, aangifte tegen de cameraploeg te zijn gedaan – ook opgenomen.)

Dit is puur Monty Python anno 2018: we gaan in het openbaar schreeuwen, maar het mag niet openbaar worden. Wat willen deze demonstranten dan eigenlijk? Ik denk: dreigend aanwezig zijn, zodat toeschouwers geïntimideerd raken, maar zonder zelf geregistreerd te worden en dus aansprakelijk te zijn. Zoals al lang de gewoonte is op internetfora; daar is het immers vrij schelden voor anonymus en pseudonymus. Hoe lang voordat het kijken naar een rechtse demo als strafbaar feit wordt voorgesteld? (Dit geldt overigens ook voor sommige extreem linkse demo’s, waar journalisten geweerd worden en men rondloopt met volledige gezichtsbedekking, om de wet te kunnen overtreden zonder herkend te worden.)

Als de politiek het niet doet, laat dan tenminste de politie deze ondemocratische gekte het hoofd bieden. Laat een agent tegen een oververhitte klager zeggen: “Meneer, u mag hen op straat voor leugenaar uitschelden en zij mogen u daarbij filmen. U mag hen niet te lijf gaan en zij u niet. Dat noemen we vrije democratie (vrij in meningsuiting en nieuwsgaring) en zolang haar grenzen niet overschreden worden hebben wij geen reden om een aangifte op te nemen. Nog een fijne dag verder.” Leer dit aan de agenten, hoe moeten ze het anders weten? Nog veel beter zou het zijn als politici en bestuurders leren hun democratische rug recht te houden en niet te zwichten voor dreigementen.

 

Diverse berichten in de Sächsische Zeitung
ZDF: Frontal 21 van 21 aug. 2018, de stills zijn afkomstig uit deze uitzending
Charlottesville: Race and Terror – VICE News Tonight  (Aug. 2017)