DUITSE BERICHTEN 11 – Merkel moet blijven

geplaatst in: Duitsland, man-vrouw, Politiek | 2

(16 mrt 2018) ‘Nee, die nooit, vreselijk!’ Ruim twaalf jaar geleden, op verkiezingsavond in Duitsland, keken we vanaf een oude bank naar een kleine, oeroude televisie – mijn Duitse vriendin en ik. De regerende SPD-politicus Schröder was zojuist verslagen door de nieuwe aanvoerster van de conservatieve CDU/CSU, Angela Merkel. Mijn vriendin die altijd links stemde dácht er eenvoudig niet aan om iets positiefs te zien in de winnares, immers leider van de tegenpartij. Merkel zag er toen nog anders uit, zonder enige opsmuk en met een kapsel als van een verzopen kat, alsof ze nog steeds de mode van de DDR volgde.

Ik op mijn beurt, Nederlander en links, zag erg weinig in de regerende Duitse kanselier met zijn opgepoetste glimlach en zijn overduidelijk geverfde haar, waarover hij zo gevoelig was dat hij een rechtszaak begon (!) tegen een journalist die schreef dat hij het verfde. Een opschepper en onbetrouwbare tweedehands-autoverkoper, die indruk maakte Gerhard Schröder. Achteraf gezien heeft hij met zijn harde bezuinigingspolitiek (de zogenaamde Agenda 2010) de weg vrijgemaakt voor de economische herleving van Duitsland, waar Merkel van heeft geprofiteerd. Maar in de tv-discussie op de avond zelf gedroeg hij zich als een arrogante boer die zijn opponente de overwinning niet gunde en haar als een klein kind wilde wegzetten. Een hele foute inschatting, waar hijzelf en zijn partij zich niet echt meer van hersteld hebben. Want Merkel bleek een hele taaie.

‘Waarom zou je haar geen kans geven?’, zei ik. ‘En het is een vrouw, voor het eerst!’ Ruim twaalf jaar later is mijn geliefde een vaste Merkelstemmer geworden, net als veel van haar vrienden en vriendinnen. (In Duitsland breng je bij landelijke verkiezingen twee stemmen uit, één daarvan heeft invloed op de verkiezing van de Kanzler.) De ooit verafschuwde Merkel ontpopte zich tot een sterke leider die ook haar tegenstanders wist te overtuigen. Ze onderging een styling die haar veel goed deed – nieuw kapsel en steeds een ander felgekleurd jasje – en, veel belangrijker, bewees zich als een uiterst bekwame politica die het grootste land van Europa op een stabiele koers weet te houden van welvaart en menselijkheid. En dat in een tijd waarin de politiek bestormd wordt door populisten en schreeuwers, waarin het terrorisme om zich heen sloeg en Europa geconfronteerd is met de grootste immigratiegolf uit haar recente geschiedenis. Merkel is in deze jaren het anker van Europa geworden.

We mogen dankbaar zijn dat er op het hoogste politieke niveau iemand is van haar kaliber die bereid en in staat is rustig te blijven tussen de heethoofden om haar heen (allemaal mannen). Zoals Erdogan die om de minste kritiek een rechtszaak begint en zijn critici in de gevangenis zet. Of Putin die idem dito en niet terugdeinst voor gewelddadig machtsvertoon. Of Berlusconi, die haar bij een officiële ontvangst expres een hele tijd liet wachten, omdat hij eerst nog even moest bellen. Machts- en vernederingsspelletjes uit de macho zakenwereld, pure intimidatie. Trump weet er ook raad mee. Je moet er maar tegen kunnen en vooral je er niet door uit balans laten brengen. Daar lijkt Merkel een meester in te zijn.

Precies deze kwaliteit, van sfinxachtige onverstoorbaarheid, wordt haar in eigen land vaak kwalijk genomen. Merkel werkt langzaam, denkt over zaken na, overweegt verschillende kanten, neemt niet meteen een beslissing – eigenschappen die haar herhaaldelijk zijn verweten. Merkel heeft ‘geen gezicht’, ‘neemt nooit een beslissing’, heeft ‘eigenlijk geen standpunt’ zo heette het. Een ander soort kritiek is om haar als goeiige, sullige Mutti van de natie neer te zetten, zoals de satirische Heuteshow consequent doet. In feite zijn het allemaal vormen van grove onderschatting. Merkel moet al lang geleden geleerd hebben om de onderschatting in haar eigen voordeel om te draaien. Ze is zo slim geweest om er haar kracht van te maken. Door niet flamboyant of ijdel op te treden, maar bescheiden, volhardend en effectief. Na tien minuten wachten op Berlusconi liet ze hem buiten staan met zijn telefoon; zonder ophef, maar volstrekt doeltreffend.

In onze tijd van politics by media met zijn voortdurende zucht naar drama, (goed voor de kijkcijfers) zijn het vooral de kleurrijke figuren die naar voren komen en op het schild worden gehesen. Totdat ze het in hun kleurrijkheid te bont maken, dan worden ze er even snel weer van afgetrokken. En ook dat levert weer drama op. Dit alles gaat ten koste van de minder kleurrijken of de kleurlozen, de werkers in de machinekamer, degenen die kans zien om buiten de spotlight het echte werk te doen en daarbij niet meteen conflicten te veroorzaken of schandalen uit te lokken. De ambtenaren, de werkers, de gematigden en dienstbaren – een volkomen ten onrechte verguisde groep. Juist gematigdheid is in de politiek een erg waardevolle eigenschap.

In het internationale politieke landschap gedomineerd door ouderwets autoritaire mannen en flamboyante dwazen is Merkel niet alleen een baken van rust, normaliteit en van die hoognodige gematigdheid. Maar ook van menselijkheid. Het was Merkel die in de zomer van 2015 de op drift geraakte Syrische vluchtelingen verwelkomde in Duitsland, onder het legendarische motto ‘Wir schaffen das’. Drie jaar later ziet het er naar uit dat Duitsland, waar nog steeds verreweg de meeste migranten naar toe komen, dit kunststuk ook daadwerkelijk aan het volbrengen is, inclusief de bijbehorende problemen van cultuurclashes, geweldsuitbarstingen en oplaaiende xenofobie. Maar toch. Het leverde Merkel de haat op van een flinke minderheid in eigen land die sindsdien schreeuwt dat zij ‘weg moet’, alsof dat iets aan de aanwezigheid van de vreemdelingen zou veranderen. Ook zij verkijken zich op haar vermogen om de onbeweeglijke rots in de branding te zijn.

Een tijdlang vormde ze met Obama een groots duo van modern, non-autoritair leiderschap. Sinds diens vertrek ziet het er zorgelijk uit voor de menselijke maat. Nu vestig ik mijn hoop op het koppel Macron–Merkel, om te voorkomen dat we terugvallen in een neo-autoritair tijdperk, waar het geweld voortdurend op de loer ligt.

Inmiddels gaat Merkel haar vierde regeringstermijn in als Kanselier en komt zo in de buurt van de recordhouders Adenauer (14 jaar) en Kohl (16 jaar). Kan dat wel? Moet er niet hoognodig plaatsgemaakt worden voor een volgende generatie? Nee, dat is helemaal niet nodig, om alle bovengenoemde redenen. En na maanden van een doodmoe gezicht en een verbeten trek om de mond, kon Angela Merkel bij het zoveelste interview zowaar weer lachen. Waarom ze de baan eigenlijk nog steeds wil doen, vroeg de ZDF-journalist, en of ze haar eigen beeld wilde bijstellen. “Nee. Ik wil mijn land dienen”, zei de Kanzlerin opgewekt. Merkel moet vooral nog een tijdje blijven.

 

2 reacties

  1. jimgriffin22.deviantart.com

    I was curious if you ever considered changing the layout
    of your website? Its very well written; I love what youve got to
    say. But maybe you could a little more in the way of content so people could connect with it
    better. Youve got an awful lot of text for only having one or two images.
    Maybe you could space it out better? https://jimgriffin22.deviantart.com

    • Jurriën Rood

      Thanks for the remark. I’ll consider it and see what I can do.